Enerji Yönetimi ve Çevresel Yatırımlar

Enerji yönetimi, sürdürülebilir bir gelecek inşa etme yolunda kritik bir öneme sahip. İklim değişikliği ile mücadelede öncü adımlar atarak, enerji verimliliği çözümleri ile çevresel etkileri en aza indirmeyi ve karbon ayak izimizi sistematik olarak azaltmayı hedefliyoruz. Dünya Ekonomik Forumu’nun Küresel Risk Raporu’nda öne çıkan iklim değişikliği, doğal afetler ve kaynak yönetimi gibi riskler, sürdürülebilirlik stratejilerimizin merkezinde yer alıyor. Bu farkındalıkla, hem yenilenebilir enerji yatırımlarına hem de mevcut altyapımızı daha verimli hale getirecek projelere öncelik veriyoruz.

Türkiye genelinde hizmet verdiğimiz tüm lokasyonlarda elektrik tüketimi, soğutucu gaz kullanımı ve jeneratör yakıtından kaynaklanan sera gazı emisyonlarını azaltmaya yönelik çalışmalarımıza kararlılıkla devam ediyoruz. 2024 yılında, sabit altyapı dönüşüm ve optimizasyon projelerimizle 14,4 GWh, soğutma sistemleri alanındaki yatırımlarımızla ise 13,7 GWh enerji tasarrufu sağladık. Aynı zamanda, TTessa – Akıllı Enerji Yönetim Platformu aracılığıyla sahadaki enerji tüketimini daha yakından izleyerek 5,7 GWh’lik ek tasarruf elde ettik.

Operasyonel verimliliğimizi artırmak amacıyla mobil altyapı dönüşüm projeleri (1,8 GWh), erişim FTTX kabin dönüşümleri (2,5 GWh) ve baz istasyonlarında uyguladığımız güç tasarrufu yazılımları (1 GWh) gibi teknolojik iyileştirmeleri de hayata geçirdik. Ayrıca, 370 baz istasyonumuzda 1,2 MW kapasitesinde güneş enerjisi sistemlerini devreye alarak 1,9 GWh’lik yenilenebilir enerji üretimi gerçekleştirdik. Sabit sahalarda yürüttüğümüz test odası ve iç ortam soğutma projeleriyle de 1 GWh enerji tasarrufu sağladık.

Tüm bu projelerle birlikte, 2024 yılında toplam 42 GWh enerji tasarrufu elde ettik. Güneş enerjisi gibi alternatif çözümleri yaygınlaştırırken, kaynak tüketimini optimize eden dijital ve akıllı sistemleri entegre ederek çevresel etkilerimizi en aza indirmeyi sürdürüyoruz. Bu alandaki kazanımlarımız sadece çevresel değil, aynı zamanda ekonomik açıdan da önemli etkiler doğurmaktadır. Enerji verimliliği alanındaki güçlü adımlarımız, aynı zamanda yenilenebilir enerji sektörünün gelişimine de katkı sunmaktadır.

Enerji Yoğunluğu

2024 yılında ABD doları bazında net gelir başına konsolide enerji yoğunluğu gerçekleştirdiğimiz enerji verimliliği projeleri ve yenilenebilir enerji yatırımlarımız ile önceki yıla göre %21 azalarak 347 MWh/milyon ABD doları olarak gerçekleşti. Abone sayısı başına enerji yoğunluğunda yıllık bazda %1 oranında artış yaşanmaktadır. Bu durum, yıllar içinde toplam abone sayısındaki büyük artışla açıklanabilir. Sabit ses abonelerinin sayısı teknolojideki değişim nedeniyle azalıyor olsa da, mobil, sabit genişbant ve TV abonelerinin toplamı önemli ölçüde artmaktadır. 2020 yılından bu yana sabit ses hariç abone sayısındaki %15’lik artışa rağmen satın alınan elektrik miktarı neredeyse sabit kalmıştır.

2024’te gerçekleştirdiğimiz verimlilik projelerimizle:

Enerji Verimliliği ve Sürdürülebilir Şebeke Çözümleri

✓ Enerji tüketimimizi %15’e kadar azaltan anten modelleri tercih ederek sürdürülebilirlik odaklı çözümler hayata geçirdik.

✓ Kapasitif ekipman ilave süreçlerini, müşteri deneyimini olumsuz etkilemeyecek şekilde optimize ederek sahalardaki enerji tüketimimizi azalttık.

✓ Tüm şehirlerde ihtiyaç kapsamında 3G’den 4.5G’ye dönüşüm yatırımlarıyla, aynı miktarda veriyi taşımak için harcanan enerjiyi %50 oranında düşürdük.

✓ 3G ve 4.5G şebekelerinde uygulanan “Güç Tasarrufu” optimizasyon çalışmalarımız sonucunda 86 MWh enerji tasarrufu sağladık.

Yenilenebilir Enerji ile Güçlenen Şebekeler

2024 yılında hayata geçirdiğimiz projeler kapsamında, 370 adet baz istasyonuna toplam 1,2 MW gücünde güneş enerjisi sistemi entegre ettik. Bu yatırımla birlikte, yenilenebilir enerji sistemlerimizin toplam kurulu gücü 5,5 MW’a ulaştı. Güneş enerjisinin telekomünikasyon altyapısında daha etkin kullanılması sayesinde, enerji tüketimimizde 1,9 GWh’lik bir tasarruf sağladık. Yenilenebilir enerji yatırımlarımız, operasyonlarımızın karbon ayak izini azaltmanın ötesinde, enerjide dış kaynaklara olan ihtiyacı azaltarak sürdürülebilir büyümemize katkı sağlamaktadır.

2025 yılında tamamlamayı planladığımız projeler:

Yenilenebilir Enerji Yatırımları

• TT Mobil sahalarda yaklaşık 200 baz istasyonuna toplam 1 MW kapasiteli güneş enerjisi sistemi (GES) kurulumu planlıyoruz. Bu sistemle her saha için %25-30’a varan enerji tasarrufu sağlamayı, aynı zamanda şebeke kesintilerinde akü takviyesiyle saha kesintilerini azaltmayı ve jeneratör kullanımını düşürmeyi hedefliyoruz.

• Sabit sahalarda 1 MW kapasiteli çatı üstü GES kurulumu planlıyoruz, böylece yenilenebilir enerji kullanımımızı artırarak karbon salımımızı düşürmeyi amaçlıyoruz.

• Kurulum yapmayı planladığımız bütün arazilerde Çevre Etki Değerlendirme (ÇED) süreci başladı ve 96 MWe kapasiteli Sivas Zara Projesi için ÇED olumlu raporu aldık. Diğer lokasyonlarda ise sürece devam ediyoruz. Sivas Zara Projesi için ihale sürecimizi tamamladık ve 2025 yılında yatırımlara başlayacağız. Tamamlandığında öz tüketimin yenilenebilir enerjiden karşılanan kısmının önemli miktarda artmasını bekliyoruz.

Enerji Verimliliğinde Dijital Dönüşüm

Yenilenebilir enerji yatırımlarımızın yanı sıra, mevcut enerji tüketimimizi daha verimli yönetmek amacıyla dijitalleşme ve ileri analitik çözümlerden yararlanmaya devam ediyoruz. Bu doğrultuda geliştirdiğimiz TTessa – Akıllı Enerji Yönetim Sistemi Platformu (Türk Telekom Energy Smart System Application) ile, sabit ve mobil şebekelerimizde yer alan enerji ekipmanlarını merkezi bir yapı üzerinden izliyor ve yönetiyoruz.

Platform; jeneratörler, DC sistemler (doğru akım enerji sistemleri), UPS cihazları (kesintisiz güç kaynakları), klimalar, FCB üniteleri (Free Cooling Box – doğal havalandırma sistemleri), dijital termostatlar ve sayaçlar gibi pek çok enerji bileşeninden gelen verileri güvenli bir şekilde topluyor. Bu veriler, yapay zeka destekli analizlerle işlenerek operasyonel kaliteyi artırırken, enerji tüketimini de daha etkin ve optimize bir şekilde yönetmemizi sağlıyor.

2024 yılı boyunca TTessa platformu sayesinde toplamda 5,7 GWh enerji tasarrufu sağladık. Bu sonuç, veri odaklı yönetim yaklaşımımızın somut bir çıktısı olarak öne çıkarken, sistemin kullanıcı dostu arayüzü sayesinde saha operasyonlarımızda verimlilik ve kontrol kabiliyeti önemli ölçüde yükseldi. Diğer yandan, enerji tüketiminin yoğun olduğu baz istasyonlarımızda trafik yoğunluğunun düşük olduğu saatlerde devreye giren yeni yazılım özelliklerimiz sayesinde güç tüketimini dinamik olarak yönettik. Bu optimizasyon çalışmaları neticesinde 2024 yılında 1 GWh’nin üzerinde ek enerji tasarrufu elde ettik.

Ayrıca, Çorum ilinde yürüttüğümüz enerji verimliliği projeleri kapsamında, baz istasyonlarımızda kullanılan cihazları daha yüksek enerji verimliliğine sahip modellerle yenileyerek %30 oranında enerji tasarrufu sağladık.

Enerji yönetimine yönelik bu yenilikçi uygulamalarımız, hem çevresel etkilerimizi azaltma hedefimize katkı sunuyor hem de operasyonel mükemmellik anlayışımızı pekiştiriyor.

Şebeke Modernizasyonu ve Teknolojik Dönüşüm

✓ Modernizasyon projeleri kapsamında ekipman sadeleştirerek, müşterilerimize daha kaliteli hizmet sunarken yıllık yaklaşık 420 MWh enerji tasarrufu sağladık.

2025 yılında tamamlamayı planladığımız projeler:

Enerji Verimliliği ve Şebeke Optimizasyonu

✓ Enerji ve soğutma altyapısında yapay zeka çözümlerini geliştirmeyi planlıyoruz. Bu sistem sayesinde enerji tüketimimizi optimize ederek operasyonel süreçlerimizi daha verimli hale getirmeyi sağlayacağız.

✓ 3G ve 4.5G şebekelerinde “Güç Tasarrufu” özelliği ve parametre optimizasyonu çalışmalarını sürdürerek enerji tüketimimizi daha verimli hale getireceğiz.

İleri Soğutma Teknolojileri ile Daha Verimli Kullanım

Enerji tüketimimizin büyük bir bölümünü oluşturan soğutma sistemleri üzerinde gerçekleştirdiğimiz iyileştirmeler, enerji verimliliğimizi artırmada önemli bir rol oynamaktadır. 2024 yılında, sabit ve mobil şebekelerde kullanılan eski nesil klima sistemleri, yeni nesil verimli cihazlarla değiştirerek daha düşük enerji tüketimi sağladık. Bunun yanı sıra, free cooling box sistemlerini yaygınlaştırarak baz istasyonları ve telekom sistem salonlarının dış hava ile düşük maliyetle soğutulmasını sağladık. Bu dönüşümler sonucunda %80’e varan enerji tasarrufu elde ederken, soğutma sistemlerinde yapılan bu optimizasyonlarla yılda 15 GWh enerji tasarrufu sağladık.

Veri Merkezlerinde Enerji Verimliliği

Veri merkezleri, doğası gereği yüksek enerji tüketen kritik altyapı tesisleridir. Türk Telekom olarak, bu enerji yoğun yapıları daha verimli ve sürdürülebilir hale getirmek için kapsamlı bir dönüşüm süreci yürütmekteyiz. Ümitköy, Esenyurt ve Gayrettepe olmak üzere üç ticari veri merkezi ile birlikte, Ümraniye ve Ahlatlıbel’de Türk Telekom’un kendi kullanımına yönelik veri merkezlerini işletiyoruz.

Enerji verimliliği hedeflerimiz doğrultusunda, mevcut veri merkezlerimizin PUE (Power Usage Effectiveness) değerini 1,4’e düşürmeye, yeni inşa edilecek veri merkezlerinde ise 1.2 değerini hedefliyoruz. 2020 yılında 1,8 seviyesinde olan veri merkezlerimizin ortalama PUE değeri, 2024 yılı itibarıyla 1,55 seviyesine düşmüştür. Bu değer, küresel ortalamayla uyumlu olup, Türkiye’de yaygın olarak görülen 1,7 ile 1,9 arasındaki seviyelerin altında kalmaktadır.

Bunun yanı sıra veri merkezlerimizde su tüketimimizi azaltmaya yönelik çeşitli önlemler de hayata geçiriyoruz. Esenyurt veri merkezimizde kullanılan yağmur suyu geri kazanım sistemi, doğal kaynak kullanımımızı optimize etmeye yardımcı olurken, Ümitköy veri merkezinde bulunan DX soğutma sistemlerinin dış ünitelerinde uygulanan sisleme teknolojisi, su tüketimimizi minimuma indirerek soğutma verimliliğini artırmaktadır.

Ayrıca, Ümitköy veri merkezinde hayata geçirmeyi planladığımız Yapay Zeka Destekli Soğutma Optimizasyon Projesi (Cooling Optimize) ile soğutma enerji tüketimini %20 oranında azaltmayı hedefliyoruz. 2025 yılı sonuna kadar tamamlanması planlanan bu proje, Bu süreçte, enerji tüketimiyle ilgili hesaplamalarımızda her yıl bir önceki yıla göre azaltımı hedefleyerek bu doğrultuda çalışmalar yürütüyoruz.kilde yöneterek enerji tasarrufu sağlamayı amaçlamaktadır.

Enerji Tasarrufunda Büyük Adımlar

Enerji verimliliği üzerine yaptığımız çalışmalar, sadece çevresel sürdürülebilirliğe katkı sağlamakla kalmıyor, aynı zamanda operasyonel verimliliğimizi artırarak enerji maliyetlerimizi optimize etmemize de olanak tanıyor.

Sürdürülebilirlik odaklı enerji yönetimi anlayışımızla geleceğe yatırım yapmaya devam ediyor, düşük karbonlu ve daha verimli bir telekomünikasyon altyapısı inşa etmek için yenilikçi çözümler geliştiriyoruz.

GPON Yatırımlarına Devam Ediyoruz

GPON, internet erişimi için bir tür yüksek hızlı ağ standardıdır ve öncelikle fiber optik genişbant hizmetlerinde kullanılır. Çoğu ağdaki standart bakır telin aksine, GPON aynı zamanda %95 daha fazla enerji verimliliğine sahiptir. GPON yatırımları, ağ bakımına daha az ihtiyaç duyulması nedeniyle sera gazı emisyonlarını da azaltır. Sonuç olarak, bakır tabanlı ağın hizmet dışı bırakılması da dolaylı olarak olumlu bir çevresel etkiye sahiptir. Son beş yılda yaklaşık 3,5 milyon aboneyi GPON altyapısına taşıyarak 70,4GWh enerji tasarrufu sağladık. GPON yatırımlarına 2025 ve sonrasında da yatırım yapmaya devam edeceğiz.

Teknolojik Altyapı ve Verimlilik Projeleri

Enerji verimliliği ve sürdürülebilir teknoloji altyapısına yönelik dönüşüm çalışmalarımıza hız kesmeden devam ediyoruz. 2023 yılında, enerji ve soğutma altyapımızı iyileştirmek amacıyla önemli modernizasyonlar gerçekleştirdik; bu kapsamda veri iletim sistemlerimizi (SDH – Senkronize Veri Hiyerarşileri, MPLS – Çok Protokollü Etiket Anahtarlama, DWDM – Yoğun Dalgaboyu Bölmeli Çoklama) yenilerken, klima, jeneratör, akü, dış ortam soğutma üniteleri (FCB), kesintisiz güç kaynakları (KGK) ve doğru akım (DC) enerji sistemlerinin kurulumlarını da tamamladık.

2024 yılında, enerji ve soğutma sistemlerine yönelik kurulumunu gerçekleştirdiğimiz altyapıların sürekliliğini sağlayarak, performans ve verimliliklerini korumaya odaklandık. Enerji tüketimimizi daha etkin yönetmek amacıyla Power Saving Feature projesini devreye aldık; sistem salonu ve network kart optimizasyonlarını gerçekleştirdik. Ayrıca, intranet altyapımızda alternatif akımdan doğru akıma (AC-DC) geçiş projeleriyle birlikte santral modernizasyon çalışmalarımızı sürdürerek çevresel etkilerimizi azaltma yönündeki adımlarımızı güçlendirdik.

Teknolojik dönüşüm sürecimizde tedarikçilerimizle yürüttüğümüz stratejik iş birlikleri de büyük önem taşıdı. Uluslararası ana tedarikçilerimizden birisi ile gerçekleştirdiğimiz buyback anlaşması kapsamında, kullanım ömrünü tamamlayan radyo ekipmanlarının geri dönüşümünü sağlayarak çevresel sürdürülebilirlik hedeflerimize katkıda bulunduk. Anten alımlarımızda, daha düşük enerji tüketen ve %15’e kadar enerji tasarrufu sağlayan modelleri tercih ederek şebekelerimizde verimliliği artırdık. Aynı zamanda, kapasite ekipmanlarının eklenmesi süreçlerini müşteri deneyimini aksatmayacak şekilde optimize ederek sahalardaki enerji tüketimini azaltmayı hedefledik.

3G bantlarını tüm şehirlerde 4.5G teknolojisine dönüştürmeye yönelik çalışmalarımıza hız verdik. Bu dönüşümle birlikte, aynı veri hacmini taşımak için harcanan enerjiyi %50 oranında azaltmayı başardık. Ayrıca, 3G ve 4.5G şebekelerinde yürüttüğümüz “Güç Tasarrufu” optimizasyonları sayesinde toplamda 86 MWh enerji tasarrufu elde ettik.

Enerji verimliliğini artırmak amacıyla 370 baz istasyonumuza güneş enerjisi sistemi (GES) kurduk. GES sistemleri sayesinde şebeke kesintilerinde akülere takviye sağlarken, saha kesintilerini azaltarak jeneratör kullanımını ve dolayısıyla yakıt tüketimini önemli ölçüde düşürdük.

2024 yılı boyunca hayata geçirdiğimiz tüm bu projeler, enerji maliyetlerimizi azaltma ve sürdürülebilir bir altyapı oluşturma yönündeki kararlılığımızı ortaya koyarken; çevresel sürdürülebilirlik alanında sektördeki liderliğimizi daha da pekiştirdi.

Enerji Yönetimi ve Sertifikasyon

Enerji yönetim süreçlerimizi ulusal ve uluslararası standartlara tam uyumlu hale getirmek için titizlikle çalışıyor, operasyonlarımızın çevresel etkilerini en aza indirmeye yönelik kapsamlı adımlar atıyoruz. ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi, ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi ve I-REC (Yenilenebilir Enerji Sertifikası) gibi uluslararası kabul görmüş sertifikalara sahip olarak, enerji tüketimi ve sürdürülebilirlik politikalarımızı bu standartlara uygun şekilde yönetiyoruz. Türkiye’deki tüm hizmet sahalarımız, ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi belgesine sahip olup, çevresel etkilerin sistematik bir şekilde yönetilmesini garanti altına almaktadır.

Enerji tüketimi verilerimizi, Türk Standartları Enstitüsü (TSE) ve ISO 50001 gibi ulusal ve uluslararası standartları esas alarak hesaplıyoruz. Hesaplama metodolojilerimiz, TSE ve uluslararası standartlara uygun olarak belirlenmiş olup, şirket içinde belirli bir standardizasyon ve doğruluk seviyesine göre uygulanmaktadır. Elektrik, gaz ve ısı gibi farklı kaynaklardan elde edilen enerji tüketimi verilerini, standart hesaplama formülleri ve prosedürleri kullanarak toplayıp detaylı analizler gerçekleştiriyoruz. Türkiye’nin enerji sektörü otoriteleri tarafından belirlenen resmi dönüşüm faktörleri ile güvenilir kaynaklardan doğrulanmış verilerle hesaplamalar yaparak, sürdürülebilirlik hedeflerimize yönelik sağlam bir temel oluşturuyoruz.

Enerji yoğunluğunu ve elektrik tüketimini sürekli takip ederek, bu verilerin azaltılmasına yönelik kapsamlı verimlilik çalışmaları yürütüyor, daha düşük karbon salımı ve sürdürülebilir bir enerji yönetimi için aksiyonlar alıyoruz.

Elektrik tüketiminin azaltılmasına yönelik verimlilik çalışmalarını yakından takip ediyoruz. Bu süreçte, enerji tüketimiyle ilgili hesaplamalarımızda her yıl bir önceki yıla göre azaltımı hedefleyerek bu doğrultuda çalışmalar yürütüyoruz. Enerji tüketimimizi optimize etmek için yürütülen projeler ve alınan önlemlerle, çevresel etkilerimizi en aza indirmeye ve daha verimli bir iş modeli oluşturmaya devam ediyoruz.